Κωνσταντινούπολη-UPDATE...

Η καλύτερη μουσική επένδυση, όσο διαβάζετε την ανάρτηση: "Baharat, Tarcin Ve Buse" - "Μπαχάρι, Κανέλα και Φιλί" - Μουσική Ευανθία Ρεμπούτσικα - Ερμηνεία Dilek Kots - Από την ταινία "Πολίτικη Κουζίνα" του Τάσου Μπουλμέτη...

Αργησα να γράψω όσα ήθελα για την Πόλη. Αργησα όχι μόνο γιατί οι εξελίξεις έτρεχαν και τρέχουν και δεν προλάβαινα να τις σχολιάσω, αλλά και γιατί τί να γράψω για ένα τόσο γνώριμο μέρος, που το έχω επισκεφτεί πολλές φορές, που κυκλοφορώ στους δρόμους του σαν να είμαι σπίτι μου, που δεν μου είναι ξένο αλλά τόσο οικείο? Τέλη Μαρτίου πήγα στην Πόλη με μεγάλη και καλή παρέα, στο Πάσχα των καθολικών, και τέλη Απριλίου (την εβδομάδα μετά το ορθόδοξο Πάσχα) θα ξαναγυρίσω! "Γιατί εκείνο έτσι είναι...", όπως έλεγε και η πιο γνωστή πολίτισσα, η Λωξάντρα, στο ομώνυμο έργο της Μαρίας Ιορδανίδου, που είχε μεταφερθεί αριστουργηματικά το 1980 στην κρατική ΕΡΤ με την Μπέτυ Βαλάση, σε σκηνοθεσία Γρηγόρη Γρηγορίου και μουσική Ελένης Καραϊνδρου (δείτε τα επεισόδια από το αρχείο της ΕΡΤ, εδώ). Προκαταβολικά, σας συστήνω να διαβάσετε όλη τη σειρά των βιβλίων της Ιορδανίδου, που αφηγούνται τη ζωή της Λωξάντρας και της εγγονής της. "Λωξάντρα", "Διακοπές στον Καύκασο", "Σαν τα τρελά πουλιά", "Στου κύκλου τα γυρίσματα", "Η αυλή μας": όσοι έχουν προσφυγικές ρίζες, θα θυμηθούν πράγματα που έλεγαν και έκαναν οι γιαγιάδες και οι παππούδες τους.

Τί να πρωτογράψω, λοιπόν, για την Κωνσταντινούπολη? Αυτή το φορά μείναμε με τη Γιώτα, τη Δήμητρα, τη Βούλα και την άλλη παρέα στο Beyoglu. "Μπέγιογλου" συνοπτικά είναι η περιοχή εκατέρωθεν της Μεγάλης Οδού του Πέραν (σήμερα Istiklal Cadd., "Οδός Ανεξαρτησίας"), περίπου γύρω από το Λύκειο του Galatasaray. Είναι πιο ωραία περιοχή από την (πολύ τουριστική, κάτι σαν την δική μας Πλατεία Συντάγματος) Πλατεία Ταξίμ (Taksim Meydani), καθώς ο πεζόδρομος είναι μπροστά σου, είσαι πιο κοντά και στην παλιά πόλη (περιοχή Sultanahmet), όπου μπορείς να δεις το Τοπ Καπί, την Αγιασοφιά, τη Δεξαμενή, το Μεγάλο Παζάρι (Καπαλί Τσαρσί), την Αγορά των Μπαχαρικών στο Eminonu.

Μια και κατάγομαι από περιοχή της Ανατολικής Θράκης (από την Καλλίπολη, αγγλ. Gallipoli, τουρκ. Gelibolu, στα Στενά των Δαρδανελίων), στην Πόλη βρίσκω σε κάθε δρόμο, σε κάθε πρόσοψη σπιτιού, στοιχεία ελληνικά, στοιχεία που μου θυμίζουν πράγματα που άκουγα και που ακούωv ακόμη από τη γιαγιά μου: "Κεντρικόν Εκπαιδευτήριον Αρρένων-1886" γράφει η μαρμάρινη πλάκα στο δημοτικό σχολείο της ομογένειας, στα Ταταύλα (σημερινό "Κουρτουλούς"), δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, όπου φτάσαμε με τα πόδια, ξεκινώντας από την Πλατεία Ταξίμ και περνώντας μέσα από το Ντολάπντερε. Προλάβαμε και τη Θεία Λειτουργία, είδαμε και στις βιτρίνες των ζαχαροπλαστείων να διαφημίζεται το "Paskalya Coregi", δηλ. το πασχαλιάτικο τσουρέκι (!) που βεβαίως και δεν το έχουν τα υπόλοιπα ζαχαροπλαστεία της Πόλης, παρά μόνον τα ζαχαροπλαστεία της περιοχής αυτής, αφού στα Ταταύλα συγκεντρώνεται σε μεγάλο ποσοστό το εναπομείναν ελληνικό στοιχείο σήμερα. "Παπαδόπουλου-Μελετίδη 1909" βλέπεις να αναγράφεται ακόμη και σήμερα στην πρόσοψη ενός κτηρίου, στην περιοχή του Καράκιοϊ, κοντά στον Πύργο του Γαλατά, όπου φάγαμε σε ένα μικρό αλλά κομψότατο εστιατόριο, το Damat Pacasi (Timarci Sokak 1/a, Beyoglu). "Hazzopulo Restaurant" γράφει άλλη επιγραφή στην Mesrutiyet Cadd. Κι αρχίζεις τις αναμνήσεις... Και "καπάκι" είσαι δίπλα στο κτήριο όπου στεγάζεται το Eλληνικό Προξενείο! Μέσα στο κέντρο του πεζόδρομου της Ιστικλάλ! Η παλιά έπαυλις "Σισμάνογλου", για την οποία είχε πολυσέλιδο αφιέρωμα το περιοδικό του (τρόπον τινά, καθώς η Κων/πολη είναι Μητροπολιτικός Δήμος) δημοτικού διαμερίσματος του Μπέγιογλου!

Στην Πόλη, αυτήν την περίοδο είχαν ... "indirim", δηλ. εκπτώσεις. Και όταν στην Πόλη έχει εκπτώσεις, είναι αδύνατον να μην βγεις βόλτα στην Ιστικλάλ για να αγοράσεις μεταξωτά μαντήλια από το "Ipek" (θεσμός στην Πόλη, κάτι σαν τον δικό μας "Τσαντίλη") και πιατικά, ποτήρια, γυαλικά από το "PasaBahce". Θα φας προφιτερόλ στο "Inci" (προσκύνημα γίνεται, σερβίρεται χύμα σε πιατάκι και είναι κατά τι λιγότερο γλυκό από το δικό μας!) και παγωτό με κατσικίσιο γάλα στα "Mando". Κι αν βαρεθείς την Ιστικλάλ και πας βόλτα στο Καπαλί Τσαρσί, θα πιεις καφέ στο "Sultan" (όπου ο Ege, ο νεαρός σερβιτόρος, θα σου κάνει και φραπέ, ίδιο με τον δικό μας, πράγμα σημαντικό καθώς είναι δύσκολο έως αδύνατο να πετύχεις να σερβίρουν φραπέ στο εξωτερικό) και θα διαλέξεις σαπούνια, πετσέτες και είδη χαμάμ από του Dervis απέναντι.

Ενα θέμα, όταν βρεθείς στην Πόλη και θες να δοκιμάσεις τις τοπικές συνήθειες, είναι η επιλογή του χαμάμ. Τις πρώτες φορές, ακολουθούσα τις προτάσεις των ταξιδιωτικών εκπομπών και περιοδικών. Π.χ. η Μάγια Τσόκλη και το Passport πρότειναν το χαμάμ στο τέλος της Turnacibasi Cad., κατεβαίνοντας την Ιστικλάλ προς το Τούνελ, αριστερά μέσα στο στενό. Η παρέα το βρήκε άβολο (έπρεπε να χωριστούμε αφού είχε ξεχωριστό τμήμα για άνδρες και γυναίκες) και δεν μας ικανοποίησε από πλευράς υγιεινής και καθαριότητας (επιπλέον οι χαμαμτζήδες ήταν μεγάλης ηλικίας, δεν ήξεραν αγγλικά κλπ). Οι τουριστικοί οδηγοί προτείνουν τα ιστορικά χαμάμ Τσεμπέρλιτας (Ceberlitas Hamami, Vezirhan Cadd.8, δύο μόλις στάσεις με το τραμ μετά την έξοδο Μπεγιαζίτ, στο Καπαλί Τσαρσί) και Τσαγάλογλου (Cagaloglu Hamami, στη Yerebatan Cadd., ο δρόμος απέναντι από την Αγία Σοφία). Τα χαμάμ αυτά όντως είναι εντυπωσιακά, παλιά, ιστορικά μνημεία, πέρα από επιχειρήσεις, και θα εντυπωσιαστείτε ήδη βλέποντας και τους σχετικούς ιστότοπους, που σας εντόπισα. Μάλιστα, το Τσαγάλογλου περιλαμβάνεται στο γνωστό οδηγό "1.οοο places to see before you die" της Patricia Schultz. Σας λέω να τα δοκιμάσετε αλλά να ξέρετε ότι είναι πολύ "τουριστικά" υπό την έννοια ότι και εύκολα δε θα μπορέσετε να κλείσετε ραντεβού και γίνεται χαμός από τις ορδές των (ισπανών κυρίως) επισκεπτών. Είναι, ωστόσο, μία καλή εμπειρία. Εγώ προτείνω ένα άλλο χαμάμ, εκτός εμπορικού κέντρου, το Σουλεϊμανιγιέ Χαμάμ στην ομώνυμη περιοχή, μεταξύ Eminonu και Φαναρίου (Suleymaniye Hamami, Mimar Sinan Cadd. 20, τηλ. 00902125195569). Είναι έργο (1550) του περίφημου αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν (που έκτισε και το μεγάλο τζαμί της Ανδριανούπολη και ο οποίος ήταν εξισλαμισμένος έλληνας). Επειδή βρίσκεται σε περιοχή με βιομηχανικά κτήρια και καταστήματα, που το βράδυ είναι ερημικά, το χαμάμ αυτό δεν έχει ουρές ώστε να περιμένετε άδικα. Αν κλείσετε ραντεβού μέσω του ξενοδοχείου σας, θα έρθουν να σας πάρουν με λεωφορείο δικό τους, θα σας οδηγήσουν μέσα από τα στενά στο χαμάμ, θα απολαύσετε τους ζεστούς υδρατμούς σε αίθουσα ατμοσφαιρική (αισθητά μικρότερη μεν από τα άλλα χαμάμ αλλά χωρίς το συνωστισμό τους), θα σας τρίψουν νέα παιδιά (σημαντικό!) που ξέρουν τις κινήσεις του μασάζ, θα σας τυλίξουν σε βαμβακερές πετσέτες (δείτε την Ελλη και τη Λένια!) και μετά θα σας γυρίσουν πίσω στο ξενοδοχείο σας. Αξίζει, λοιπόν, τον κόπο και τα 35 ευρώ το άτομο που θα δώσετε, αν συνυπολογίσετε ότι στα άλλα χαμάμ θα πληρώσετε ταξί κλπ για να πάτε, αν μένετε στο Ταξίμ.

Δεν ξέρω τί άλλο να γράψω, μπορώ να μιλώ συνέχεια για την Πόλη, και μάλιστα με έναν τρόπο αισιόδοξο και χαρούμενο, σημερινό, και όχι με το γνωστό αίσθημα πικρίας ("τί είχαμε και τί χάσαμε" κλπ). Μπορεί κανείς να επισκεφτεί το Πατριαρχείο ("Rum Orthodoks Patrikhanesi" λένε οι Τούρκοι), που σήμερα στεγάζεται δίπλα στον Ι.Ν. του Αγίου Γεωργίου, στο Φανάρι (Fener). Λίγο πιο πάνω είναι η Μεγάλη του Γένους Σχολή, ένα επιβλητικότατο κτήριο, δημιούργημα του Δημάδη (1881), που εμάς μας το έδειξε ο Omar, ένα ευγενέστατο τουρκάκι που γνωρίσαμε στη γειτονιά: είχε γνωστή του την θυρωρό της Σχολής και έτσι μας άνοιξαν οι πόρτες κατακαλόκαιρο, πέρυσι τον Αύγουστο, όταν η Σχολή ήταν κλειστή. Μπορείς να επισκεφτείς τη Μονή της Χώρα (Cariye Camii), που βρίσκεται πιο πέρα στην περιοχή Edirnecapi, τo Μπαλουκλί, τη Μονή Βλαχερνών (όπου ο αραβόφωνος ψάλτης μας έψαλε τον Ακάθιστο Υμνο), τα Θεραπειά (σημερινά Tarabya), ψηλά στο Βόσπορο, μετά το Νεοχώρι (Yenikoy) της Λωξάντρας και πριν την έξοδο στη Μαύρη Θάλασσα, παλιό τουριστικό θέρετρο των Ελλήνων. Κάθε Κυριακή πρωϊ έχει ωραία βόλτα με πάγκους μικροπωλητών, νεολαία, μουσικούς, στην πλατεία, μπροστά στο τζαμί του Ορτάκιοϊ, μετά τα ανάκτορα του Dolmabahce και το Ciragan Palace, που σήμερα είναι ξενοδοχείο πολυτελείας της αλυσίδας Kempinski. Παίρνεις ένα κουμπίρ (μεγάλη πατάτα, ψημένη, ζεστή, ανοιγμένη στη μέση και γεμισμένη με σαλάτα: απορώ πώς και δεν το εισήγαγε κανείς στην Ελλάδα που η πατάτα είναι καθημερινό φαγητό!), μπαίνεις στο καραβάκι και σεργιανάς το Βόσπορο. Πείνασες και θες κάτι καλό? "The House Cafe" με nouvelle cuisine και φρούτα μέσα στο ποτήρι που σου σερβίρουν, για να αρωματίζεται το νερό (τέρμα Ιστικλάλ, περιοχή Τούνελ, οδός Asmali Mescit 9/1). "Mavi Balik" στην παραλία, μετά το Ορτάκιοϊ, για φρέσκο καλκάνι, το ψάρι του Βοσπόρου. "Sofyali", ταβέρνα διανοούμενων στην ομώνυμη οδό, στο Τούνελ, για ντολμαδάκια με αμπελόφυλλο και κανέλα, μετά ελληνικής (!) μουσικής. Θες κάτι πιο πρόχειρο? Παλαμίδα σε σάντουϊτς, μόλις ψημένη, στα ταβερνάκια κάτω από τη γέφυρα του Γαλατά και μετά καφέ στο "Iskeceli'nin Kahvesi", το "Καφέ της Ξανθιώτισας", στα Τσουκούρτσουμα, 2 βήματα από την Μεγάλη Οδό του Πέραν, για να μιλήσεις με συμπατριώτη! Και μετά, με τα πόδια, κατεβαίνεις την παλιά ελληνική συνοικία του Cihangir ("Σκαλάκια") για να φτάσεις στο Findikli, στην παραλιακή λεωφόρο. Βαρέθηκες τα "έθνικ" παζάρια? Γραμμή για το "Αkmerkez", το εμπορικό κέντρο στην περιοχή Etiler, που το 1995 βγήκε το καλύτερο εμπορικό κέντρο της χρονιάς στην Ευρώπη και το 1996 το καλύτερο στον κόσμο.

Αυτά προς στιγμήν. Δεν ισχυρίζομαι ότι η Πόλη δεν έχει προβλήματα ή ότι η ομογένεια δεν υφίσταται πιέσεις. Ομως, ο απλός κόσμος είναι αλλιώς...